Ik ben mijn lezers nog steeds een antwoord schuldig op de vier vragen die ik in mijn vorige column van 16 oktober opwierp. Sommige lezers reageerden al spontaan, waarvoor dank. Ik wil er zelf uiteraard ook nog op ingaan, maar eerst een luchtig tussendoortje naar aanleiding van een recent krantenbericht. Al is het onderwerp, mondmaskers, minder luchtig dan het lijkt.
Zoals bekend mogen we aanstaande zaterdag weer uitsluitend gemuilkorfd de supermarkt en kapsalon in. De absurditeit van de aangekondigde maatregelen wordt in bovenstaande tegeltjeswijsheid aardig verwoord. Er bestaat gen enkel bewijs voor de werking van de verplichte niet-medische mondkapjes. Integendeel. Veel onderzoekers maken melding van negatieve effecten, zoals benauwdheid, toename van bacteriële en schimmelinfecties en huiduitslag (zie bijvoorbeeld Carla Peters in HP/De Tijd van 13 juni 2021 (Waarom de mondkapjesplicht per direct afgeschaft moet worden – HP/De Tijd) en Maarten Keulemans in de Volkskrant van 25 juni 2021, (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/effectieve-virusbestrijder-of-nutteloze-muilkorf-wat-heeft-acht-maanden-mondkapjes-opgeleverd~b6ae1dbf).
Maar, zoals epidemoloog Frits Rosendaal in de Volkskrant van 2 november uitlegt: ‘Actieve verspreiding van mondmaskers bij publieke binnenruimten zal in ieder geval de algehele alertheid voor de pandemie vergroten’. Het is dus vooral een symbolische maatregel, maar wel eentje die mensen en bedrijven opnieuw op kosten jaagt, gezondheidsschade veroorzaakt en een onbevangen sociaal verkeer frustreert. Mijns inziens eerder symbolisch voor een doodzieke samenleving, verlamd door een door de autoriteiten opgewekte angstpsychose, dan voor de ernst van de pandemie.
Mijn smeekbede: Wanneer maakt de Tweede Kamer, die toch het volk moet vertegenwoordigen, eindelijk eens korte metten met deze schijnvertoning?
Frits Rozendaal deed zijn uitspraak in de Volkskrant in het kader van een paginagroot artikel met de kop: ‘Mondkapjes in overvloed, toch deelt de overheid ze niet uit’. Een link naar het artikel is: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/pakhuizen-vol-mondkapjes-maar-uitdelen-is-geen-optie~b87a23a4/.
Ik heb het verhaal met toenemende verbijstering gelezen. Voor degenen die geen toegang hebben tot de (digitale) Volkskrant hieronder een aantal cruciale fragmenten uit het stuk:
‘Op 13 september was het ministerie van Volksgezondheid (VWS) nog eigenaar van in totaal ruim 848 miljoen mondmaskers. Dat cijfer is kunstmatig laag want officiële documenten vermelden dat er nog talloze mondkapjes in magazijnen liggen die nog niet zijn goedgekeurd. In mei schatte het ministerie die zogenoemde ‘niet-vrije voorraad’ op ruim 800 miljoen… Sommige maskers zijn een jaar na aankoop al niet meer bruikbaar… Afgemeten naar de vraag vanuit de zorg had de overheid in september voor meer dan een eeuw aan chirurgische mondkapjes in opslag…. De spullen van de overheid heeft bijna niemand nog nodig…. Ingehuurde professionals proberen de kapjes onder tijdsdruk in bulk te verkopen… De mondkapjesberg groeide nog steeds tussen april en september. Dat komt mede omdat het ministerie lopende contracten heeft met Nederlandse producenten die tot in 2022 miljoenen mondkapjes blijven afleveren bij de magazijnen van de overheid… Het gratis uitdelen van mondkapjes is problematisch want dat kan worden opgevat als een vorm van marktverstoring door de overheid… Kenners van de markt menen dat de overheid beter kan kiezen voor de vernietiging van een deel van de voorraad… Een kostbare afschrijving is onafwendbaar; er is door de overheid zo’n 2,5 miljard euro uitgegeven aan beschermingsmiddelen… ‘Er wordt zo veel mogelijk geprobeerd om mondmaskers een goede bestemming te geven’ aldus de woordvoerder van VWS. ‘Mocht dat niet lukken, dan zullen de mondkapjes op een duurzame wijze worden verwerkt’.
Je zou deze toestand het toppunt van ironie kunnen noemen. Wie herinnert zich niet premier Rutte die in het begin van de coronapandemie de bevolking opriep om vooral niet te hamsteren? Het is immers zo asociaal! Zeker geen toiletpapier, want ‘we kunnen nog tien jaar poepen’, aldus onze Grote Leider. Nu blijkt dat de hamsteraars in het Binnenhof voor een eeuw mondmaskers hebben ingeslagen. Met dit subtiele verschil: wc-papier is in principe onbeperkt houdbaar, mondkapjes niet.
Maar, alle gekheid op een stokje, het is in feite natuurlijk het toppunt van incompetentie en verkwisting. Stel je eens voor dat een willekeurig bedrijf dit zou doen: een onvoorstelbare hoeveelheid van een bepaald artikel kopen zonder dat een afzetmarkt gegarandeerd is. Termijncontracten afsluiten die doorlopen terwijl al lang gebleken is dat er helemaal geen markt voor dat artikel is. Dan maar de hele zooi ter waarde van een paar miljard weggeven of vernietigen.
Zo’n bedrijf zou binnen de kortste keren failliet zijn. De directie zou op staande voet worden ontslagen en wellicht door financiers voor het gerecht worden gedaagd wegens fraude of machtsmisbruik. Kranten zouden bol staan van het schandaal. Nu staat er een stukje in een krant over dit rijksmondmaskerschandaal, zonder enige kritische kanttekening bij de gang van zaken, alsof die eigenlijk heel gewoon is. En misschien is dat ook wel heel gewoon bij de overheid.
De Nederlandse overheid is ook een bedrijf. Het is ons coöperatieve bedrijf, gefinancierd door onze belastingcenten. Het is echter geen normaal bedrijf. Een verschil is dat de overheid onbeperkte toegang heeft tot geld. Ons geld. Verantwoorde besteding van overheidsgeld is niet nodig, verkwisting geen enkel probleem. Een accijns verhogen of bijvoorbeeld poezenbelasting invoeren, en de afschrijving op mondkapjes is met één pennenstreek opgelost. Gratis geld bij laten drukken is ook een mogelijkheid. Als wij dat zouden doen, worden we gearresteerd als valsemunters.
Zo worden we collectief bestolen om openstaande rekeningen van het rijk te voldoen. Nota bene voor mondkapjes, een in elk opzicht overbodig, zinloos en vervuilend product. Mondkapjes die in wezen ons eigendom zijn en die door het rijk verplicht worden gesteld. Maar we mogen van datzelfde rijk geen gebruik makenvan de door ons betaalde voorraad . Absurd. Schandalig.
Dat de mondkapjesberg zo uit de hand is gelopen heeft ongetwijfeld te maken met financieel misbruik en louche praktijken binnen de overheid. Eén geval kwam maanden geleden boven water en heeft ruimschoots de publiciteit gehaald: de beruchte mondkapjesdeal tussen het ministerie van VWS en Sywert van Lienden die via een onderonsje binnen het CDA een opdracht tot levering van mondkapjes binnensleepte waaraan hij tegen de afspraken in een paar miljoen euro overhield. Miljoenen dus van jou en mij. Zie bijvoorbeeld de Volkskrant van 17 mei 2021: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/van-lienden-weigert-nog-altijd-opheldering-te-geven-over-mondkapjesdeal-met-ministerie~b87285ec/). De geleverde mondkapjes bleken bovendien vervuild te zijn met de gevaarlijke stof grafeen.
Het ligt voor de hand dat er veel meer van zulke schimmige deals zijn gesloten waarbij belangenverstrengeling, lobbyisten, vriendjespolitiek en fraude een rol speelden. Een goudmijn voor onderzoekjournalisten om de contracten van VWS eens door te vlooien.
Nog maar een smeekbede: Wanneer maakt de Tweede Kamer, die toch het volk moet vertegenwoordigen, eindelijk eens een einde aan deze verkwisting en dubieuze praktijken?
Om met het ministerie van VWS te spreken: ‘Mocht dat niet lukken, dan zullen de verantwoordelijke ministers op een duurzame wijze worden verwerkt’.
Coronacolumns 