20 juni 2020, Brief aan ombudsman van de Volkskrant over redactioneel beleid t.a.v. corona

Aan ombudsman@Volkskrant.nl

Beste ombudsman (of -vrouw),

Ik ben ernstig verontrust over de kwaliteit en onafhankelijkheid van het nieuws over de ‘coronacrisis’ in de Volkskrant. Ik heb daarover een brief aan de redactie geschreven, maar wellicht is die bij u beter op zijn plaats. Voor onderbouwing van mijn verontrusting verwijs ik naar onderstaande tekst van genoemde brief.

Met vriendelijke groeten,

Eef Arnolds

——– Doorgestuurd bericht ——–

Geachte redacteuren van De Volkskrant,

Ik ben nooit eerder in de pen geklommen om het redactionele beleid van De Volkskrant ter discussie te stellen, maar nu voel ik daartoe een urgente noodzaak. Ik ben 71 jaar en al meer dan 40 jaar een trouwe abonnee van uw krant. Ik vond de Volkskrant doorgaans betrouwbaar, genuanceerd kritisch, veelzijdig, goed geïnformeerd, inhoudelijk interessant en goed geschreven. Bovendien was men niet vies van onderzoekjournalistiek naar stinkende zaakjes.
Dat alles is verleden tijd. Sinds de coronacrisis in maart herken ik de krant niet meer. De krant besteedt sindsdien en nog steeds onevenredig veel aandacht aan één onderwerp: corona, hoewel de uitbraak al weken voorbij is. Nog steeds dagelijks een grafiekje met het aantal besmettingen, doden, enzovoorts, hoewel de waarden zo laag zijn dat ze nauwelijks zijn af te lezen. Zet daar eens aantallen doden van andere ziektes naast, voor de informatie van uw lezers.
Het nieuws over corona voldoet mijns inziens niet aan de normen van onafhankelijke journalistiek. De Volkskrant loopt geheel aan de leiband van de overheid en het RIVM en de overheid. Het is me opgevallen dat meningen van andere deskundigen, andere instanties en uit het maatschappelijke veld vrijwel geheel worden genegeerd. Daardoor is de krant niet langer betrouwbaar, veelzijdig en kritisch. In de interviews met hoofdrolspelers in het coronaveld worden geen kritische vragen gesteld. Er zijn tegengeluiden die hoe langer hoe sterker worden, zowel uit wetenschappelijke, juridische en maatschappelijke kringen. Ze worden niet in de krant vermeld. Ik wordt als lezer dus eenzijdig en onvolledig geïnformeerd. We worden collectief geïndoctrineerd door de overheid en de Volkskrant werkt daar braaf aan mee. Een doodsteek voor de vrije nieuwsgaring.
Ronduit ergerlijk vind ik de alarmistische en sentimentele berichtgeving over alles wat met corona te maken heeft. Enkele koppen van de afgelopen tijd: 26 mei: ‘147 besmettingen in één slachthuis: hoe heeft het zover kunnen komen?’ ‘Zo’n mega-uitbraak is voor GGD een hoofdpijndossier’.(opmerkelijk: van de besmette personen vertoonde niemand ziekteverschijnselen; zie ook mijn column van 26 mei); 29 mei: ‘De politie en haar onzichtbare vijand’ en ‘In Guayaquil lagen dode geliefden op straat’; 3 juni: ‘Hedde ’t al geheurd?’ (over coronadoden in Erp, waaronder de pastoor); 6 juni (interview met van Dissel): ‘Dan weet je: dit is bijna onmogelijk te beheersen’. Het zijn koppen die in een sensatieblad thuis horen, niet in een kwaliteitskrant zoals de Volkskrant eens was.

Het lijkt wel of de krant erop uit is om met al die onheilstijdingen de angst onder de bevolking aan te wakkeren, opdat iedereen maar in blinde paniek braaf de verordeningen van de overheid opvolgt. Maatregelen tegen een virus dat lang niet zoveel slachtoffers maakt als eerst werd gevreesd. Jaarlijks overlijden in Nederland bijvoorbeeld bijna net zoveel mensen aan longkanker. Maatregelen die volgens veel deskundigen twijfelachtig effectief zijn. Ze mogen niet gehoord worden. Maatregelen die indruisen tegen de grondwet, de mensenrechten en de meest intieme menselijke waarden, zoals het recht om contact te hebben met een ander en anderen op authentieke, spontane wijze. Het zogenaamde ‘nieuwe normaal’ van de ‘anderhalvemetersamenleving’ is evident zeer abnormaal, maar wordt in de redactionele kolommen van de Volkskrant omarmd als een positief en vaststaand feit (voorpagina 9 juni: ‘Naar een nieuwe stad’). Dat hierover in de Volkskrant geen brede maatschappelijke discussie mag worden gevoerd vind ik onbegrijpelijk en schandalig.
Aanvankelijk dacht ik dat de eenzijdige berichtgeving over corona in de Volkskrant enigszins toevallig was omdat er gewoon weinig aanbod was aan tegengeluiden. Iemand wees me onlangs echter op twee interviews met de hoofdredacteur Peter Klok over corona. In het interne interview van Klok met Morskate van 13 maart (de eerste dag van de lockdown) heeft hij nog een tamelijk normale redactionele kijk op de presentatie van het coronanieuws in de krant (https://www.volkskrant.nl/achter-de-schermen/hoofdredacteur-in-tijden-van-corona-we-letten-erop-dat-we-niet-te-alarmistisch-worden~bd783c28/):
‘Ik ben bang dat we de economie om zeep helpen en daar gaan heel veel mensen last van hebben. Ik ben bang dat we dan zeggen: jezus, we zijn wel heel hard tekeer gegaan met al die maatregelen, wat hebben we allemaal kapot gemaakt? Ik let er nog steeds op dat we niet te alarmistisch worden. Daar gaan de discussies hier op de redactie ook continu over: wat zien we nu echt gebeuren, wat betekent dit? Gaat iedereen niet te hard één kant op, moeten we niet een tegengeluid laten horen? Laten we niet zomaar meegaan in het frame dat we per definitie álles moeten doen om élke besmetting te voorkomen.’

In het interview van 15 juni met Huisman neemt Klok een standpunt in dat daar lijnrecht tegenover staat (https://www.gids.tv/video/222895/volkskrant-hoofdredacteur-pieter-klok-tegengeluid-publiceren-geen-noodzaak-video). Opeens wil hij het beleid helemaal niet meer kritisch volgen. We moeten van hem één lijn trekken, gedicteerd door deskundigen van het het RIVM, waarin hij volledig vertrouwen heeft. De bevolking moet daar geen mening over hebben, want de problematiek is veel te ingewikkeld. Hij wil geen kritische stukken in de krant, zelfs niet van betrouwbare, wetenschappelijke bronnen.
Mijn mond viel open van verbazng. Ik neem aan dat dit geen fake-interview is. Het negeren van andere geluiden over corona dan de beleidslijn van de overheid is dus officieel redactioneel beleid! Ik kan nauwelijks geloven dat een hoofdredacteur van een gerenommeerde kwaliteitskrant een standpunt inneemt dat lijnrecht indruist tegen onafhankelijke nieuwsgaring. Klok begaat tenminste twee blunders. Hij leunt helemaal op de opinie van het RIVM, maar het RIVM is slechts een gerenommeerd, maar niet onfeilbaar instituut experts dat adviezen verstrekt op één vakgebied: fysieke gezondheid. Het coronabeleid wordt bepaald door de politiek en daar moeten gezondheidsaspecten worden afgewogen tegen economische, sociale, constitutionele aspecten en, belangrijker nog, het geluk en welbevinden van de bevolking als geheel. Daarbij is een onafhankelijke informatievoorziening van ons, burgers, door een kritische pers essentieel.
De tweede blunder is de neerbuigende toon over die burgers die bij gebrek aan kennis niet zouden kunnen oordelen over wat goed beleid zou zijn. Dan kunnen we de democratie dus bij het grof vuil zetten, want er zijn erg weinig politieke dossiers waarover burgers voldoende kennis bezitten om een goed oordeel te vormen. Het is juist de taak en de plicht van onafhankelijke media om alle kanten van een complexe zaak te belichten, opdat we met z’n allen wijzer worden en straks in het stemhokje een goede afweging kunnen maken. De Volkskrant faalt nu volkomen in deze taak. Daarom kan de hoofdredacteur maar beter opstappen.
Je zou bijna gaan denken dat de heer Klok met een paar zilverlingen is omgekocht door Mark Rutte, maar dat gebeurt in Nederland natuurlijk niet. Laten we het erop houden dat de hoofdredacteur de bedreiging van het Nederlandse volk door het coronavirus zo ernstig heeft genomen dat hij de gelederen gesloten wil houden. Ik zou daar enig begrip voor kunnen hebben tijdens een beperkte periode als er echt grote rampen gebeuren. Maar de corona uitbraak wil maar geen nationale ramp worden. De griepepidemie van 2017-2018 was ernstig met minstens 9.444 doden, maar die is tamelijk geruisloos aan de lezers van de Volkskrant voorbij gegaan (https://www.rivm.nl/monitoring-sterftecijfers-nederland).
Nu er al geruime tijd weinig aan de hand is op coronagebied kan de heer Klok wellicht uit zijn hypnose ontwaken en de redactie aansporen om haar normale kritisch-onderzoekende taken weer te vervullen. Bijvoorbeeld naar de nationale ramp die het overheidsbeleid ten aanzien van corona heeft veroorzaakt. Want dat is de echte crisis, waarvoor we staan en waar in de politiek de messen worden geslepen. Bijvoorbeeld ook op een scherpe analyse van de voor- en nadelen van een wettelijke regeling van het ‘nieuwe normaal’ dat in feite buitengewoon abnormaal is en ernstige consequenties heeft voor onze meest persoonlijke uitingen: de omgang met anderen. Ook daar bevinden we ons in een politiek, sociaal  en juridisch mijnenveld. Op veelzijdige analyses, daar zitten lezers van de Volkskrant op te wachten, niet op een klakkeloos kopiëren en propaganderen van het regeringsstandpunt.

Met vriendelijke groeten,

Eef Arnolds